Akten ten sterfhuyse
1
Gheaffirmeert de deugdelickheyt deser rekenijnghe by den rendant1 soo in ontfanck
als vutgeven desen 18 ougst 1724
Ghepresenteert dese rekekenijnghe by den / rendant in persoone en burghemeesters / ende schepenen deser stede ende jurisdictie / van Poperinghe als oppervoogden / van alle weesen onder helieden ressorteerende / en ten aenhooren vande heeren ten sloote ghementioneert2 mitsgaeders ter / presentie van nicodemus provo vooght maternel vande weesen
Rekeninghe bewijs ende reliqua3 voor jacobus coppein als oom ende geede vooght paterneel ende administrateur van pieter nicolays, cathelynne, christine ende therese van cayseele de vier weese kijnderen van nicolays van cayseele filius joseph ghewonnen in wettelicjen huywelicke by christine couttenier de dochtere van jan dit van alsulcke handelijnghe ende administratie als den selven coppein in de voorseyde …
2
Coemelck filius Mahieu
mod Philippe Valliant
1 Vooghd van Joosken, Anthonynken, Mayken, Franchynken, Petronelleken, /
2 Cathelyn ende Jaquemynken de zeven weezekijnderen van Jaques Van caijseele /
3 ghewonnen in huwelicken staete by Anthonynken filia Mahieu Coemelck heeft neffens /
4 de zelven vader overghebracht de naervolghende goederen de zelve weezen toecommende par /
5 moeders doot. Alvooren deelen de helft vande huuse alle de taimeraige ende edificien /
6 hemeene met hemlieden voornoemden vader staende op de grond van Andries Rebaut op de de zuudzyde /
7 vande Casselstraete deser stede an t’huus van Charles Vanden Ameele van oosten met d’helft /
8 vande rechte van cheins vande voornoemde erfve, medghaende ghelicke helft van twee beddecoutsen4 /
9 ende een schapra daerinne ghewrocht. Item deelen in ghereede pennijnghen5 cheins ande vader /
10 procederende vande vercochte goedijnghen inde coopdagh. Inschulden ter andersins zuver boven /
11 alle vutschulden t’zamen de somme van vij ponden grooten, maeke voor elck kijndt xij ponden daermede /
12 de voornoemde weezen voldaen zijn vande voornoemde successie met protestatie van style6. Actum present /
13 oppervooghd ende schepenen ter weezerie7 den eersten april 1629. De voornoemde vader verbyndt /
14 tot verzekertheyt vande voornoemde weezepennijnghjen ende t’catheil8, d’ander helft vande voornoemde huuse ende /
15 edificien. Actum eodem9 1630 Item 1631 Item 1632 33 34 35 36 /
16 37 ende 1638 In staete 1639 in staete 1640 Philippe Valliant /
17 ghetrauwet hebbende Frachynken Van Caiseele heeft hem /
18 ……. voorseyde huysvrauwe vernoucht ghekent10. Actum ter weezerie /
19 1640 In staete 1641 In staete 1643.
3
Jan van bochoutte (geschrapt)
vooghd van caijseele
R S t v w x y z A
B
Vancayseele
1 Als vader van zijne twee kijnderen gheprocreert by Jaquemyncken filia Joos van /
2 caeiseele heeft overghebracht11 voor oppervooght ende schepenen zeker schriftelicke memorial /
3 onderteekent Charles leurin ontfanger vande coopdaghen deser stede ende jurisdictie daerby blyckt /
4 dat deselve kijnderen heffen ende ontfanghen moeten vutter coopdagh ghehouden ter sterfhuuse vande /
5 weduwe Joos van caeiseele haeren grootevrauwe maternele vut haeren partie volghende de reptitie /
6 danof ghemaeckt present Jacob van daele voocht vande zelve kijndereen op de xxvj lauwe 1623 /
7 tzaemen ix ponde viij schelle vj d(eniers) parisis) Bovendien zoo comt deselve kijnderen noch toe tachtste deel /
8 in thuusseken daer de voornoemde grootevrauwe overleden is staende ten houcke van Sinte Janscruyce /
9 up de westzyde van dyperstraete deser stede, Item noch de somme van ix ponden parisis over haerliede :
10 deel ende contingent in zeker inhave ende catheilen bevonden ten voorschreven sterfhuuse van haerlieden) /
11 grootvrauwe zuver boven alle oncosten al volgheende zeker accoord tusschen Joos van caysele /
12 ende dander hoirs ende aeldijnghen vande zelve grootevrauwe ghemaeckt present Wijts oppervoocht vande weezen /
13 ende Ghelein Vander maerle schepene op den viij sten 9bris 1622 ten desen ghezien by den zelven
14 jaques wijts oppervoocht ende Ghelein vander maerle schepenen onderteekent metghaeders oock by de /
15 respective aeldijnghen onderteekent Actum ter weezerie den vj den februarij 1623. gheconquestreert12 /
16 den vader tghebruuck vande zelve weezepennijnghen op de boortocht van Andriaen van bochoutte /
17 ter desen present met belofte ende indeminiteyt13 naer style. Actum eodem In staete 1623 /
18 In staete 1624, 1625, In staete14 1626 In staete 1626 In staete 1627 In staete 1628 In staete 1629 /
19 Item 1630 In staete 1631 In staete 1632 In staete 1636 In staete 1637 In staete 138 In staete 1639 /
20 Andries de meire djoeghen ghetrauwet met Lauwrence kendt hem vernoucht ende/
21 Catheryne by competente elde15 ghestelt tnaeren blaede 1641
4
1 Vooghd van Vincentjen de achterghelaten weese van /
2 wijlent Vincent kestelyn gheprocreert in legitimen /
3 huuwelicke met jaquemijnken pittellioens filia Jaques blijfveghe /
4 heeft overghebracht in deellote Jn daten den xxjen julij /
5 1636 onderteekent A Lebbe de naervolghende goedijnghen de selve /
6 weese ghesuccedeert ten overlijden van zijn voornoemden vader Jnt /
7 verscheeden Jeghens zijne voornoemden moeder en is deselve weese /
8 al wettelick anghedelt ter presentie vande voornoemden vooghd ende oom /
9 t’naervolghende, deselve weese deelt eene la staende ten /
10 huuse van Maillaert verschave, Jtem deelen In ghereede pennijnghen /
11 clevende an zijne moeder voornoemt, vande vlietende catheilen16 meubelen /
12 ende ghereede17 jnschult bij de zelve ten pryse overghenomen /
13 ter somme van ijCLvj lb18 ij schelle parisis onghereede Jnschulden de /
14 helft van tgonne Remy le boucqué schuldigh is ter /
15 cause van zijn husvrauwe weduwe was van Jan Kestelyn /
16 In reste vande weesepennijnghen van de overleden die de /
17 voornoemden weduwe nu huusvrauwe vande zelve leboucké ontfaen hadde /
18 van Jacob elleboudt, 168 lb parisis payement 90 lb parisis over /
19 den coop van eene coeie ende bijevat. Reste Lxxviij lb parisis /
20 dus hier de helft is xxxix lb parisis wesende daermede /
21 vuldaen vande selve successie vande zijn vader. Actum den /
22 xxjsten maerte 1637 naer tsluuten vanden deel is bevon- /
23 den de blijfveghe vut staete ghebleven was van soldaete costen tot /
24 poperijnghe t’gonne vut staete ghebleven was iiij lb parisis, zoude
25 zijn ten laste van dese weese xL schelle parisis memorie eodem In state /
26 1638 in state 1639 in state 1640 in state 1641 in state 1642
27 in state 1643, in state 1645 te bewaren 1647 te volcommen 1648 /
28 te verzekeren de weesepennijghen ter weezerie19 4 meye 1656 te volcommen 19 april
29 1654 andermael te volcomen 1658 andermael te volcommen /
30 onthier20 ende 3 maenden op de boete van vj lb parisis 5en meye 1661 ante ….
31 meestere Joos Cheys curateur van sterfhuys Pieter Verwaerde alwaer dezen + /
32 verstaet21 de selve pennijnghen te rusten 1662 te vulcommen 1663 te vulcomen 1664
33 compareerde Mahieu Waels de welcke heeft verclaert dat dese weese /
34 es overleden 1665
5
Jan Kestelyn
marge
H J k m n P
Q R S T U W x y z
1 Voogt van Vincenken kestelyn filius Antheunes heeft overghebrocht
2 ten weezeboucke by deellote jn daten vanden Xij en april 1611 ghetee-
3 kent Ghilein quaghebeur alzulcke goedijnghen als de zelve weese verlaten
4 ende ghesuccedeert zyn byden overlyden vanden voornomden Anthoine zynen
5 vadere Jnt verscheeden22 van marie le poutre blyveghe ten zelven sterf-
6 huyse zyne moedere Te weten dat opden Xij en april voorschreven
7 de voornomden blyveghe gheadsisteert met Jacob ellebout haeren jeghen-
8 woordighen man Jnt vriendelick vereenst ende veraccordeert es met den
9 voornomden Jan kestelyn Jn zyne voornomde qualiteit ter presentie ende by
10 tusschen spreken van wettelicke deellieden23 naer dien zy Jnspectie ghe-
11 nomen hadden vanden goede vanden sterfhuyse Jnschulden ende vut-
12 schulden, als dat de voorseyde weeze voor hare portie heriditaire24
13 hebben ende proffyteren zal de somme van twaelf ponden grooten
14 eens clevende ande voorseyde blyveghe waervooren hem boorghe
15 ghestelt ende gheconstitueert25 heeft zoo hy doet by desen Clais
16 de veij de moeder etcetera(?) Actum ter weeserie den XVIIJ en april
17 1611 Jn state 1614 Jn staete 1615 Jn staete 1616 Jn staete 1618
18 1619 1621 1622 1623 1624
19 1625 1626 1627 1628 1929 1630
6
Ghepresenteert in liquidatie voor dheeren schepenen van
weesen Jnt slot van desen ghedenommeert26 by Jaecques
vermeersch weduwaere, ende besitter van desen sterf-
huuse an philips de cuupere woonende tot leffynghe
ende Jans gillis woonende binnen oosthende als
voochden desen sevenden meie 1671
Statken ende Inventaris27
van alle dachtergelaten goederen
commeren28 ende lasten bevonden
ten sterfhuusse van marij filia
pieter van Caijseel overleden
binnen den Ambachte29 van
Camerlincx ende Jnde prochie
van leffinghe inde maent van
ougst XVJ C tseventich wiens
ziele godt genadich sij
welcken staet doet maecken
ende int gheschrifte stellen
7
Upde zolder over tvoorhuys
Een wynvat een half hoet erweten30 daerin
cum cafzeve31 tsamen
Twee vannen32 drie stuuckmandekens33
cum platte bonen daerin
Een peerde zale34 cum ouden toom
oudt yserwerck
Ontrent thyen spynt35 haver
Een half hoet henneteten36
Twee corte ketens
Een wynvat met plumen
Een kerfzaghe37 cum dechaeck38
Een muelen eysel39 cum cleen eyselken
Een plumen bedde ghestoffeert
Twee vleghels40 twee hoy raken
cum pluysynghe
Dese partyen Jnt voorhuys tsamen
ghepresen41 viij £ vij schelle iiij deniers grooten
8
Prysie Vande meubilaire
goederen ten desen
sterfhuijse bevonden
ghedaen bij Jan Van
Jwaede ghesworen pryser
slands vanden drijen opden
xxij en february xvijC
vierenvyftich soo
volght
Int woonhuijs
alvooren twee hanghels42
brander tanghe blaes-
pijpe43, rooster Coucke
schupken Jser lampe
hanghJser soutlae44
twee hammen ende twijntig
sticxkens vlees bestaende Jn 52 pont, een dressoor45
tinne taillioore46 een
9
mostaertpot twee soutvaeten
tinne croes47, elf galleysche48
plateelen49, twee tailliooren
vier boutellien50 elf tinne
lepels twee houtten ende
een metaelen candeleir
lanteiren strijckJser
met binJsers51, galleijsche
ende steene canne
pulleken capelleken
ensel52 thee potgens
drie stoelen forchetten53
gheextimeert elck Jnt
particulier dat tsamen
bedraecht de somme
van iij lb xvj schelle v deniers grooten
Voorts een tafel met
cleet coffer, pander54
lepelbart55 blecken…….
10
thien stoelen onder cleen twee eerden bekers een
ende groote, twee caenen56 happe twee hauweels57
een fusicque, speghelken Jock, spae, lepelbart
rabat58 aenden heert59 met houtten lepels
ende gordinnen aende een keiren60, standeken
Coutse61, tinne soutvat gheextimeert alsvooren
de somme van
v lb xiiij schelle iij deniers grooten
In de keucken In de kelder
Twee caffenbedden62 Voorts een aerden pot
met elck drie stoppen63 met tien pont smout64
sargien, drie slaplakens pot met thien pont
een spoelstande65 met boter, tweeentwijntich
wat melck, twee seulen Jdel teelen66
swarte ketel twee muijllevolle67
iser potten cuysscher68 botermijne69 / spoelcarteel70
trochscheper71, cleen met melck seule
caserolleken72, drie teelen wentelhaspe73, canne
ende eenen groufven olievatge met
ekel74 Jser panne wat moes, twee steenen
terrepot75 neghen sacken pullekens twee friame (?)
aerdappel gheextimeert
alsvooren de somme
van iiij lb j schelle iiij deniers grooten
Op de solders een kerthamer76 met drie
Item een van spynt weghen wat oudt
maete achtendeel77 Jser, coorderie78, elf
walsche79 van graen seckels80, drie beetels81
seve, syden seve82 vier havegheers83, drie
ende twee ander seven saechskens, treckvijse
vierenveertich spynt spinnewiel, twee boot
rugghe an ij schelle vj deniers grooten tspynt cruijnen84 twee hamers
ses spynt tarwe an vier graenschuppe oughst
schellijnghen acht grootenn tspyndt reep, gheextimeert
vaeijstge85 met wat elck jnt particulier
terwen blomme, een dat tsamen bedraecht
casseueel gorreel86 de somme van ix lb vj schelle grooten
seijsen87 met snaere Voorts drie spaen88 twee
drie hauwmessen89 aen cleercoorden90, spinnewiel
met sessenveertich spijnden
haver vier pecken91
de somme van v lb 0 schelle vj deniers grooten
11
staende ten ougste
een plough92 een soole93
twee eechden94 slep-
eechde carre twee sleen95
twee swijnkels96 aen
lanckwaghen drie mes
bardeels97 een cortewaghen98
diltpersen99 ende compluijsinghe
van harnas gheextimeert
de somme van xj lb iiij schelle j denier grooten
Jnde scheure
Voorts ses hondert haver
an ses spijnt en half
twee hondert vichtich haver bondels, 150 cooren
bouwelijnghen100 twee duist rugghe schooven a seven
achtendeelen thondert ende van vier spijnt drie
hondert vijfentwijntich gleij101
12
boven tswijnstal / huusvrauwe weduwe wils
rock / de naervolghende goedijnghen de selve
caffenbedde
swijnghels / ter presentie vande voornoemde vooghden ende daervan
vijf peckhaeken / maillaert verschave
wastande / vatgien met happelazijn
bij den silversmit gheexecuteert
swijnghelvoet / ij lb xij schelle grooten
neusdouck
ovenpaele102 / twee greepen
jn een schelveken/ spae
twee parucken103 / goude rijnghen
troch
minuteijten104
merriepeert / casacke105
porret106
1 Rendant: die verkrijgt
2 Gementioneert: vermeldt.
3 Reliqua: wat ernaar verwijst en als bewijsmateriaal overblijft.
4 Beddekoetsen; WNT. in Zuid-Nederland gewoon voor ledekant
5 Inschulden en Vutschulden: Geldelijke verplichting aan/van een ander, uit hoofde van een dienst of een levering. Te innen of te vorderen, te betalen of in schuld aan een ander. Maar juist in de oude (middeleeuwsche) stukken komen inschuld(en) en uitschuld(en) of, omgekeerd, uitschulden en inschulden, altijd, en dikwijls in staande formulen, verbonden voor, en dit doet eigenlijk eerder vermoeden, dat beide woorden ter zelfder tijd, naast elkander, en op gelijke wijze, zijn gevormd. In dat geval zijn in en uit- hier op te vatten als: naar mij toe (: te vorderen) en: van mij af (: te betalen).
6 Met protestatie van style: Plechtige verzekering zoals door de keure vereist.
7 Weezerie: de wezenkamer als instelling van de stad.
8 Catheil: zie verder ook Vlietende catheilen. Kiliaan. kateylen, kateelen, Fland. bona mobilia, supellex, res, facultates; vulgo catalla, cathallum. Tegengesteld aan have. Roerend goed. Droge en groene catheilen maakt een onderscheid tussen hout dat niet meer groeit en ander.
9 Het woord Idem (Latijn) wordt hier wordt hier in de gebruikelijke Latijnse verbuiging ingevuld eodem die = diezelfde dag.
10 Kent hem vernought: WNT(Wederk. en onz.) Genoegen nemen (met —), vrede hebben (met —), voldoende hebben (aan —), omdat men (al of niet uit eigen beweging) niet ten volle (of méér) eischt, onderneemt, ontvangt, verlangt of verwacht (dan) wat men had kunnen of willen eischen, ondernemen, verlangen, verwachten enz.; vandaar ook: geen bezwaar hebben (tegen —). (Wederk. en onz.) Tevreden, voldaan zijn (met —, over —); voldoening vinden (in —), omdat het in het verband genoemde aan de verwachting, den wensch beantwoordt of aan een bep. voorwaarde of de gestelde eischen voldoet. Niet altijd duidelijk te scheiden van de bet. 3). Na de 17de e. bijna uitsl. in wdb. aangetroffen.
11 Overbrengen is het gebruikelijk werkwoord voor het aanbrengen door de voogden in de wezenkamer van de beschikkingen en de situatie van de wezen.
12 Conquesteren: veroveren, inpalmen
13 Indeminiteyt: Schadeloos.
14 In staete betekent dat de genoemde personen op dit blad staan en nog als wezen van de bepalingen genieten. In blaede worden ze als ze volgens de keure geen wees meer zijn of huwen, dan krijgen ze hun eigen blad.
15 Elde: leeftijd.
16 Vlietende catheilen: Kiliaan. kateylen, kateelen, Fland. bona mobilia, supellex, res, facultates; vulgo catalla, cathallum. Tegengesteld aan have. Roerend goed. Droge en groene catheilen maakt een onderscheid tussen hout dat niet meer groeit en ander.
17 Ghereede: cash beschikbaar, zoals ook ghereede pennijnghen.
18 Lb We zetten om libra = ponden. Nog te lezen in £. 1 pond, livre (lb) = 20 schellingen, sous (s) = 240 penningen, deniers (d). Later zien we ook pond grooten. Deze ponden waren niet dezelfde waarde als het ging om pond grooten vlaams, Brabants of Parijse pond (ponden parisis).
19 Weezerie: de wezenkamer als instelling van de stad.
20 Onthier ende: WNT Vóór, tussen het moment van spreken en het na het vz. genoemde moment.
21 Verstaen: begrijpen in de betekenis van het is hem duidelijk gemaakt.
22 Jnt verscheeden: bij de verdeling.
23 Dellieden: de juriidisch gemachtigd zijn de verdeling te maken van het goed.
24 Hereditaire: erfelijke.
25 Gheconstitueert: aangesteld.
26 Ghedenommeert: In het placcaetenboek schrijft men denomeren ofte kiezen.
27 Staet ende inventaris is doorgaans een los stuk met opsomming van hoe de toestand is op het ogenblik van de opmaak van de inventaris ten sterfhuize, in de madelstede.
28 Commeren: Kiliaan kommeren. bekommeren, molestare. Waar men zich moet over bekommeren.
29 Ambachte: rechtsgebied
30 Hoet is hier een inhoudsmaat voor vruchten, droge waren m.n. erwten.
31 Zeef WNT Werktuig om te zeven, om korrelachtig materiaal in fijne en grovere bestanddeelen te scheiden en te sorteeren, of om vaste stoffen (inz. afvalstoffen) uit vloeistoffen te verwijderen (toep. Ook om melk te zeven. Hier blijkbaar om kaf te zeven. Alle harde voorwerpen moesten er uit als men bv. Het kaf wilde gebruiken om een matras te vullen.)
32 Van: WNT Gereedschap in den vorm van een grooten platten korf met twee ooren, waarmee eertijds het graan gezuiverd werd van kaf door het te schudden in den wind.
33 Stuuckmande: Wellicht manden die gebruikt werden om stuucken te beschermen. stuuck: stoot, duw, por. Mnl. Wdb. VII, 2380. Nog Westvlaams, zie De Bo. s.v. stuik. De Bo kent nog stuik = een hoopje van omtrent twaalf graanschoven; stuiken = schoven in kleine hoopjes zetten
34 Peerdezale en toom: Zadel en toom (teugel) van een paard.
35 Spijn(d)t: We verhelpen ons met een vermelding online. Oorspronkelijk werd graan gemeten met behulp van de korenmaat (inhoudsmaat) gemeten, als inhoudsmaat had men de mud, schepel, malder, spint en vat. (Nijmeegs vat = 20,8 liter) – 1 mud = 4 schepel = 24 vat – 1 schepel of malder = 4 spint. Het is alegmeen bekend dat men niet woog, maar schepte.
36 Henneteten: kippenvoer.
37 Kerfzaag: Grote zaag met scherpe en sterke tanden, lang en zwaar van blad, zonder raam met houten rechtstaande handvaten aan de uiteinden. Men trekt de zaag weg en weer, gewoonlijk met vier man, aan beide uiteinden.
38 Dechaeken: Wellicht om de tanden te beschermen of af te dekken voor d eveiligheid.
39 Eysel: In het WNT vinden we zoveel verschillende woorden voor hetzelfde weeginstrument. Unster, bascuul, weeghaak, knipwaag, ensel, eusel, uisel, heinsel. In werkelijkheid in onze streken een weeginstrument dat via een veer en haak op een schaal het gewicht aangeeft. Het of alles aan den einsel hangen, koopziek zijn (DE BO 421 b [1873]).
40 Vleghel: dorsen met
41 Prijzen: de prijs vastleggen.
42 Hanghel: Kiliaan. hanghel, hael, hoghel, climacter, vulgo pendula, ferratum. Vgl. hael, dat met hangel denzelfden oorsprong heeft. Instrument om iets op te hangen, bv. De ketel boven het vuur.
43 Blaespijpe: Ook vuurpupe, om het vuur aan te wakkeren.
44 Soutlae: Zoutlade.
45 Dressoor: Het bestaat uit een lage kast met twee of drie laden onder het bovenblad. De kast werd gebruikt voor het bewaren van tafelgerei, eetwaren en klein huisraad: de laden wellicht onder andere voor het tafellinnen.
46 Taillioor: schotel.
47 Croes: kelk, beker.
48 Galeysche: gleiswerk. Glaise Fr. Pottenbakkersklei.
49 Plateel: Vlakke schotel of schaal.
50 Bouteil: Bouteille Fr., fles.
51 BinJser: bindijzer, Kiliaan. vertaald met ansa ferrea – verbinding uit metaal.
52 Ensel: zie eyseln voetnoot 39;
53 Forchetten: vorken, fourcette (Fr.).
54 Pander: mandje.
55 Lepelbart: een bord waaar lepels aan hangen.
56 Caenen: Canne de marche (Fr), wandelstok.
57 Hauweels: Houweel. Wikipedia: Een (pik)houweel of pik is een handwerktuig dat bestaat uit een (meestal) kort houten handvat met daaraan een ijzeren/metalen blad, dat aan de ene kant bestaat uit een scherpe punt en aan de andere kant uit een plat, breder uiteinde dat veel weg heeft van een kleine spade.
58 Rabat: WNT Smalle geplooide strook boven een gordijn of ook geplooide strook langs den bovenkant van een schoorsteenmantel, schoorsteenval.
59 Heert: haardd.
60 Keiren: Toestel waarmee melk wordt gekarnd. Karnen WNT: Karnen is het proces waarbij verzuurde room in beweging wordt gebracht waardoor de vetmembraantjes in de room breken. De vetdeeltjes klonteren samen en scheiden zich af van de karnemelk. Uit het vet wordt boter bereid.
61 Coutse: Bedsponde, ledikant, of kleie geïmproviseerde beddebank.
62 Caffenbedde: matrassen met kaf.
63 Stoppen: Bedoelt men de bijhorende hoofdkussens?
64 Smout: Van den stam van smelten. Dierlijk vet, smeersel, hier gezien de contekst in gebruik in de keuken.
65 Spoelstande: kuip om de vaten te spoelen. Om de resten van de melk te verwijderen om het zuren van de melk te verhinderen bij hergebruik.
66 Teel, teil; pan of een schotel — waarin spijs of lekkernij wordt bereid of opgediend.
67 Muijllevol: Gevuld tot op de rand.
68 Cuysscher: Voorwerp om de bakwerktuigen te reinigen, borstel?
69 Botermijne: Mijn zou van het bezittelijk voornaamwoord Mijn! komen. Het woord dat geroepen werd op de markt bij d everkoop.
70 Spoelcarteel: Een vat of gesloten ton. Uit De Bo 514 leren we karteel verwijst naar: “kerteel, karteel, trapje of versnijd op den kant van eenen muur, fr. redan, redent.” Vgl. ald. “kertelen, kertels of kerven snijden in iets, en kertig afgekorven, dat kerten of kerven heeft”. Het karteel is dus een vat dat kleinere inhouden verwerkt van een grotere hoeveelheid. Typisch in de streek het aelcarteel, dat een deel van het gier naar het veld voert..
71 Trochschreper: Om de deeg uit de troch (kneedbak) weg te krabben. Troch: Kiliaan, troch, alveus, linter, germ. trog, sax. troch, angl. trouge; verckenstroch, aqualiculus; troch.
72 Casserol: WNT Groote, ronde pan om in te braden, te koken en te stoven.
73 Wentelhaspe(l): toestel met een molen, bestaande uit vier kruisgewijs geplaatste armen met aan de uiteinden dwarshoutjes waarop men de gesponnen draad van de klossen afwikkelt; draaihaspel, haspelmolen.
74 Ekel: Hekel, stekel, prikkel.
75 Terrepot: Kiliaan. teer, teere j. terre, pix liquida; terre, teere; terroede, viscatum vimen, calamus. Pot waarin de teer wer gegoten om met borstel uit te smeren.
76 Kerthamer: Kert- of kloofhamer. Kert: insnijding.
77 Achtendeel: Vat met die inhoud. Achtendeel is de benaming van onderscheidene vroegere en latere maten, het achtste gedeelte bevattende van een andere maat, die als eenheid beschouwd wordt; de helft van een vierendeel.
78 Coorderie: wat met koorden (touwen) te maken heeft.
79 Walschen: Met een wals of rol bewerken, pletten. Het latere cylinderen.
80 Sekels: cikels.
81 Beetel: beitel.
82 Syden seve: een zeef waar de filter bestaat uit zijde of een andere fijne stof, bv. Om melk te zeven.
83 Havegheer: Geer, spiets, of puntig werktuig om naven te boren, bij uitbr. groote timmermansboor. Kil. avegher, j. evegher, terebra; evegher, eggher
84 Boot crunen: Boten: Slaan, kloppen, hetzij met de hand, hetzij met een hamer. Ook een zeis of pik werd geboot: ze scherpen, haren, door met een hamer de snede scherp te kloppen. De bootkruin was de pin die in de grond werd vastgezet en waarop het blad van de zeis werd gelegd om te boten.
85 Vaeijstge: vaatje, vaasje?
86 Casueel gorreel: Casueel betekent toevallig, eigenaardig. Gareel: Kiliaan [1588] als halsjuk of halskussen voor een paard.
87 Seijsen: Zeisen. WNT Maaiwerktuig met een langwerpig, iets gebogen, spits toeloopend stalen mes dat haaks is bevestigd aan een langen steel met twee handvatten, waarmee men met een gelijkmatige, zwierende beweging gras en klaver, soms ook koren maait. Als landbouwwerktuig in engen zin onderscheiden van gelijkaardige oudere werktuigen als de zicht of pik en den sikkel. Na het in zwang komen van de maaimachine nog wel in gebruik bij kleine boeren en voor het maaien van kleine hoeken en kanten grasland, slootwallen, boomgaarden e.d. In toep. op het geheele werktuig, maar ook op het mes daarvan.
88 Spaen: spaden.
89 Hauwmessen: hakmessen, ‘mmes.
90 Cleercoorden: Blijkbaar om te onderscheiden van zwaardere touwen. De reep was wellicht het zwaardere type. Kleerkoorden waren dan touwen die meer voor kledingstukken edm. Aangewend werden.
91 Pecken: pikken.
92 Plough: ploeg
93 Soole: Wellicht een ander woord voor tolle: getrokken (trekken, tijgen) zware cylinder om het veld te dammen. Westvlaamsche landbouwersterm van onbekenden oorsprong. Zware cylinder die over het land gerold wordt, rol. Tolen, het land met de tool bewerken (DE BO [1873]
94 Eechde: eg.
95 Sleen: Sleden.
96 Swynckels: WNT (Gewest. in Vl.-België) Houten, soms lichtgebogen, horizontale balk tusschen een paard of een span paarden en een wagen of ploeg. De zwingel is met een haak rechtstreeks verbonden aan den wagen of ploeg of aan een anderen balk (trekknuppel) en derhalve beweegbaar; op ieder uiteinde van den zwingel is met een haak weer een beweegbare balk bevestigd waaraan de trekstangen worden ingehaakt.
97 Bardeels: Het woord wordt wel gebruikt voor de bescherming (harnas) die men aanbracht aan zijkanten van de paarden. Bardeels kunenn wellicht ook houten stukken zijn om de wagen uit te breiden, ook de kruiwagen. Vandaar misschien stukken hout die als bert gebruikt werden om de kruiwagen uit te breiden en meer mest te kunnen vervoeren..
98 Cortewaghen: Tegengesteld aan de langhwaghen, d.i. een kruiwagen.
99 Diltpersen: Perche (Fr.), staak, stok. Het hout dat werd gebruikt voor de zoldervloer. De diltepertsen maken den grond uit van eenen dilte en dragen het hooi en het stroo”, DE BO [1873])
100 Bouwelingen: schoven.
101 Gely: in WNT als Gloy. Stroo, bepaaldelijk lang en gezuiverd stroo, dienende voor dakstroo (fr. glui), bedstroo, ook bindstroo, alsmede voor het bestrooien van vloeren; aangehaalde uit De Bo. Ook in de bet. stroobos, in welken zin het ook in het mv. voorkomt.
102 Ovenpaele: bakkersgerief, om het ongebakken deeg in de over te schuiven om het gebakken brood eruit te halen.
103 Parucken: pruiken.
104 Minuteyten: verwaarloosbare voorwerpen of voorwerpen met weinig betekenis.
105 Casacke: Van ofr. Casaque. Overkleed, wijde mantel. Kiliaan kajacke, kasacke, gallica palla vulgo casacca; kajacke, Sicamb. j. kedel, supparus, supparum, tunica superior linea.
106 Porret: prei.